მზის დაბნელება ერთ-ერთი საინტერესო მოვლენაა, მითუმეტეს, რომ 2010 წლის 15 იანვარს დაფიქსირებული მზის დაბნელების კულმინაციის ხანგრძლივობა ერთ-ერთი ყველაზე გრძელი იყო უკანასკნელი ათასწლეულის მანძილზე (11 წუთი და 08 წამი).
• მზის დაბნელება მაშინ ხდება, როდესაც მთვარე დედამ
იწის (დამკვირვებელს) და მზეს შორის ექცევა და მზეს ეფარება. მთვარე სინათლეს არ გამოსცემს, თუმცა იგი ირეკლავს მას, ამიტომაც, დაბნელების წინ მთვარე არ ჩანს და იქმნება შთბაჭდილება, რომ მზე გაურკვეველი წარმოშობის სიშავით იფარება.• მთვარის ჩრდილის კონუსი დიამეტრში დედამიწაზე გაცილებით პატარაა, ამიტომაც მზის დაბნელება შესამჩნევია მხოლოდ იმ ტერიტორიაზე, რომელზეც დაბნელების დროს მთვარის ჩრდილი გადის.
• ვინაიდან მთვარის ორბიტა ელიპტიკურია, მანძილი დედამიწასა და მთვარეს შორის შესაძლოა, სხვადასხვა იყოს, შესაბამისად, დედამიწის ზედაპირზე მთვარის ჩრდილის ლაქის დიამეტრიც სხვადასხვაა. მთვარის ახლო განლაგების დროს, დედამიწის, მზისა და მთვარის ურთიერთგანლაგებისას მთვარის ჩრდილის კონუსი აღწევს დედამიწის ზედაპირს. ამგვარ დაბნელებას მზის სრულ დაბნელებას უწოდებენ.
• მზის სრული დაბნელების ზოლი სიგანეში შესაძლოა, ორას კილომეტრსაც აღწევდეს. ის დამკვირვებელი, რომელიც მზის სრული დაბნელების ზოლის ახლოს იმყოფება, მხოლოდ მზის ნაწილობრივ დაბნელებას აღიქვამს. ამგვარი დაბნელების დროს, მთვარე მზის დისკის ცენტრში არ ხვდება და მხოლოდ მის ნაწილს ფარავს, ამასთან ერთად ზეცაც ნაკლებად ბნელდება, ვიდრე ეს სრული დაბნელების დროს ხდება. შეუიარაღებელი თვალით მზის ნაწილობრივი დაბნელების დაკვირვება შესაძლებელია მზის სრული დაბნელების ზოლიდან დაახლოებით 2000 კილომეტრის მანძილზე.
• მთვარის ჩრდილის მოძრაობის მინიმალური სიჩქარე დედამიწის ზედაპირზე 1 კმ/წმ-ზე ოდნავ მეტს წარმოადგენს.
• ამ ათასწლეულის ყველაზე ხანგრძლივი დაბნელება მოხდა 2010 წლის 15 იანვარს. ტროპიკული აფრიკისა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ტერიტორიაზე შეინიშნებოდა მზის სრული დაბნელება. დაახლოებით 11 წუთის მანძილზე მთვარე ეფარებოდა მზეს და მხოლოდ მზის გვირგვინი ჩანდა. ეს ასტრონომიული მოვლენა არც თუ იშვიათია, მაგრამ ასე ხანგრძლივად არც თუ ხშირად ხდება. მზის დაბნელების ეს 11 წუთიანი რეკორდი გამეორდება მხოლოდ 3043 წელს.
• მზის დაბნელების დროს ემოციურად მგრძნობიარე ადამიანებს როგორც საკუთარ თავის, ისე ახლობლების მიმართ ზოგჯერ შფოთვის შეგრძნება უჩნდებათ. ფსიქიკური აშლილობის მქონე ადამიანებს კი შესაძლოა, დეპრესიული ფონი გაუძლიერდეთ. ამიტომ, მზის დაბნელების დროს ასეთი ადამიანებისთვის დამამშვიდებელი საშუალებების მიღება არც თუ ურიგო იქნება.
• მზის დაბნელების დროს ცხოველები ძლიერ შფოთვას იჩენენ. მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ყველა ცხოველი მზის განათების ინტენსივობის მიმართ განსაკუთრებით მგრძნობიარეა. უეცარი დაბნელების დროს ძაღლები და კატები ყეფასა და კნავილს იწყებენ, სამალავს ეძებენ. სპეციალისტებმა ასევე დააკონკრეტეს, რომ ამ ასტრონომიულ მოვლენას შესაძლოა, ცხოველების მოულოდნელი აგრესიაც კი მოჰყვეს.
• საინტერესოა, რომ 1504 წელს, იამაიკაზე ყოფნის დროს ქრისტეფორე კოლ
უმბი და მისი თამხლები პირები შიმშილით სიკვდილისგან მთვარის დაბნელებამ გადაარჩინა. კოლუმბის მცდელობა ადგილობრივი ინდიელებისთვის საკვები გამოერთმია, უშედეგო აღმოჩნდა. თუმცა მან იცოდა, რომ 1504 წლის 1 მარტს მთვარის დაბნელება იქნებოდა და კოლუმბი ადგილობრივ ბელადებს "დაემუქრა", რომ მათ "მთვარეს მოპარავდა", თუკი ისინი კოლუმბის პროდუქტებითა და სასმელი წყლით მომარაგებაზე უარს იტყოდნენ. როგორც კი დაბნელება დაიწყო, ინდიელებს საოცარი პანიკა დაეუფლათ და მათ კოლუმბის მოთხოვნები დააკმაყოფილეს.მზის სრული დაბნელება 2010 წელს დაფიქსირდება 11 ივლისს (მსოფლიო დროით 17:19-21:56 საათებში). მისი დანახვა წყნარი ოკეანის სამხრეთ ნაწილში იქნება შესაძლებელი - სამხრეთ-აღმოსავლეთ პოლინეზიაში დაიწყება და სამხრეთ ამერიკაში (ჩილესა და არგენტინის სამხრეთში) დასრულდება.
კულმინაცია: LAT = 19°45'23"S / LONG =121°52'08"W.
No comments:
Post a Comment